.
.
.
.

 

 

Hysterangium nephriticum Berkeley 1844

(Poz. Syst. Hysterangiaceae, Hysterangiales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Basidiomycota, Fungi)

Przekrój owocników
Dojrzała gleba i kolumella
Dojrzałe owocniki

 

CECHY MAKROSKOPOWE

Grupa owocników

 

Owocniki najczęściej regularnie kuliste lub owalne. Wielkość owocników 1-4 cm. Zewnętrzna warstwa perydium za młodu biała, potem szarawa. Uszkodzone lub uciśnięte miejsca ciemnieją na brudnobrązowy kolor. Powierzchnia perydium gładka, matowa, czasem lekko zamszowata. Niekiedy z wrośniętymi w struktury perydium niezbyt grubymi, białymi ryzomorfami. Perydium trwałe, sprężyste, łatwo oddziela się dużymi fragmentami od gleby. U podstawy owocnikach charakterystyczna zawiązka grzybniowa z której wyrastają krótkie, białe ryzomorfy. Gleba młodych owocników biało-seledynowa potem szaro-zielona, szaro-niebieska, w stadium pełnej dojrzałości wyraźnie zielonkawa, niebieskawa lub prezentująca zakres barw przejściowych pomiędzy kolorem niebieskim i zielonym. Gleba na przekroju labiryntowata, komory hymenialne nieregularne, zróżnicowane w kształcie i wielkości. W glebie, najczęściej w środku owocnika tworzy się czasem niewielka płonna kolumella. Konsystencja owocników chrząstkowata, jędrna. Zapach świeżych owocników nieznaczny – w trakcie wysychania intensywny, drażniący. Brak wyraźnego smaku.

CECHY MIKROSKOPOWE

Zarodniki H.nephriticum

 

Perydium dwuwarstwowe 200-400 μm grubości. Suprapellis ok. 60-130 μm szerokości zbudowane ze splecionych strzępek. Strzępki o średnicy 3-8 μm, grubościenne, żółto-brązowe, inkrustowane, septowane ze sprzążkami. Warstwa subpellis pseudoparenchymatyczna 140-250 μm, zbudowana z okrągłych lub elipsoidalnych, grubościennych, hialinowych komórek 10-30 μm. Zarodniki za młodu hialinowe, potem bladożółte w owocnikach dojrzałych. Zarodniki wydłużone, lancetowate o średniej wielkości 15-20 x 5-7 μm, Q=2,6-3,3 Qm=3,0 z krótkimi nieznacznymi wyrostkami sterygmalnymi (apiculus) i słabo zaznaczonym wyrostkiem szczytowym (apex). Na konturze zarodników można zaobserwować delikatne fałdy cienkiego, hialinowego perysporium. Podstawki bezbarwne, cienkościenne, najczęściej 4- zarodnikowe.

 

Szczegóły budowy perydium H.nephriticum

SIEDLISKO

 

 

Hysterangium nephriticum rośnie wyłącznie w lasach liściastych i jest mikoryzowo związany z Fagus sylvatica. Rzadko rośnie też pod innymi drzewami liściastymi. Preferuje gleby rędzinowe o wysokiej zawartości węglanu wapnia i pH powyżej 7,5. Owocniki wyrastają w niewielkich grupach, niezbyt głęboko pod powierzchnią gleby, a czasem na granicy gleby i liściastej ściółki. Dojrzałe okazy można zbierać od czerwca do późnej jesieni.

WYSTĘPOWANIE

 

W chwili znalezienia pierwszego stanowiska nie były znane doniesienia o występowaniu tego gatunku w Polsce. Zlokalizowany na szeregu stanowisk na wapiennych obszarach Polski. Wydaje się być gatunkiem częstym i łatwym do odszukania. W Europie znajdowany równie często. Podawany z niemal wszystkich europejskich krajów. Znany z Ameryki Północnej.

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF27, Złożeniec k. Smolenia, Lipiec 2007
Beskid Mały – DF96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2008
Wyżyna Przedborska - DE59, Dobromierz k. Przedborza, Sierpień 2008
Wyżyna Śląska – DF02, Psary k. Tarnowskich Gór, Październik 2009
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF46, Czyżówka k. Bukowna, Czerwiec 2010
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF66, Bolęcin k. Chrzanowa, Lipiec 2012

 

UWAGI

 

 

Makroskopowo Hysterangium nephriticum jest bardzo trudny do odróżnienia od innych gatunków w obrębie rodzaju. Wśród podobnych gatunków wyróżnia go dwuwarstwowe perydium, duży rozmiar zarodników, oraz mikoryzowanie wyłącznie z drzewami liściastymi.